Vào làng Nôm, điều đầu tiên khiến du khách cảm nhận được chính là cổng làng đồ sộ, uy nghi. Cổng được xây dựng vào năm Ất Mão 1915, với những cột đá vuông vắn chạm khắc tinh xảo, mang đậm nét truyền thống của làng Việt cổ. Từ cổng làng, mọi thứ dường như dừng lại, hòa mình vào sự bình yên, một không gian thiêng liêng khiến người ta không khỏi chạnh lòng. Mặt trước cổng ghi "Đồng Cầu Môn", như một lời mời gọi đến với một không gian hoài niệm, nơi những giá trị văn hóa được gìn giữ, nơi hồn quê Việt luôn hiện hữu.

Nằm ở phía Tây Bắc làng, đình Đại Đồng là một công trình linh thiêng, là nơi người dân tôn thờ Đức Thánh Tam Giang - một vị anh hùng, người đã có công lao dẹp giặc, bảo vệ đất nước, mang lại bình yên cho dân làng. Ngoài thờ phụng, đình Đại Đồng còn là nơi hội tụ những câu chuyện về lòng yêu nước, về sự hy sinh và kiên trung của những người đi trước.

Tòa trung từ của đình là một kỳ quan với những mảng chạm khắc tinh xảo. Những con phượng, những hình rồng trong những tác phẩm chạm khắc ấy không đơn thuần là những hình ảnh trang trí, mà là những câu chuyện cổ xưa sống động, là những thông điệp về sự giao hòa giữa trời và đất, giữa quá khứ và hiện tại. Dường như mỗi lần bước vào đình, người ta đều có thể cảm nhận được hơi thở của lịch sử, sự linh thiêng của những giá trị tâm linh.

Bước qua đình, du khách sẽ tìm thấy những ngôi nhà thờ họ nằm rải rác khắp làng, là nơi tưởng nhớ và tri ân những người có công dựng làng. Những ngôi nhà thờ ấy, dù đã trải qua thời gian dài, vẫn giữ nguyên nét cổ kính, bình dị. Chúng là nơi lưu giữ những câu chuyện của các dòng họ lớn, những câu chuyện về tình làng nghĩa xóm, về sự đóng góp của những bậc tiền nhân cho sự nghiệp dựng làng, lập ấp.

Ngôi nhà thờ họ Phùng, lớn nhất và giàu có nhất trong làng với kiến trúc giản dị nhưng đầy trang nghiêm, vẫn đứng đó, chứng kiến bao thế hệ nối tiếp nhau. Đây vừa là nơi thờ phụng, vừa là nơi truyền lửa yêu thương, sự kính trọng với tổ tiên cho thế hệ trẻ.

Không thể không nhắc đến chùa Nôm, hay còn gọi là Linh Thông Cổ Tự, một ngôi chùa đã tồn tại qua bao thăng trầm của thời gian. Từng viên gạch, từng pho tượng trong chùa đều chứa đựng những câu chuyện về đức tin, về lòng thành kính của con người đối với cõi thiêng. Chùa Nôm không chỉ là nơi thờ Phật, mà còn là nơi linh thiêng, nơi gắn kết mọi người trong tình yêu thương và sự kính trọng đối với các bậc tiền nhân.

Pho tượng Phật Bà nghìn mắt nghìn tay trong chùa, với đôi mắt nhìn thấu mọi nỗi đau, mọi khổ ải của con người, như một lời nhắc nhở về sự bất diệt của lòng nhân ái và sự tha thứ. Những pho tượng đất nung, trải qua bao lần lũ lụt, chiến tranh, vẫn vẹn nguyên không hề hư hại, như một minh chứng sống động cho sức mạnh của niềm tin và lòng kiên cường của dân tộc.

Vào những ngày đầu xuân, lễ hội làng Nôm lại được tổ chức, như một dòng chảy vô tận của văn hóa, của niềm tin và lòng tự hào. Những trò chơi dân gian, những tiếng hát quan họ, những buổi cờ người sôi nổi đều là những dấu ấn đẹp đẽ của một cộng đồng luôn biết trân trọng quá khứ và hướng về tương lai.

Có thể nói, làng Nôm một di sản sống, là nơi hồn dân tộc đọng lại. Những giá trị lịch sử, văn hóa nơi đây vẫn mãi tỏa sáng, là nguồn cảm hứng bất tận cho những ai tìm về với cội nguồn.